Nedeni tam olarak bilinmeyen ve en az 3 ay süreyle devam eden, kadınların dış genital organ olarak tarif edilen vulvar bölgenin uzun süreli ağrı, yanması ve batması olarak karşımıza çıkan, toplumda kadınların %16’sını ilgilendiren, gerek tanıyı koymanın zorluğu, gerekse tedavinin uzun süreç gerektirdiği az bilinen bir hastalıktır.
Bazen vulvodini ağrının bölgesine ve durumuna göre tanımlanabilir.
Genel Vulvodini: kadın dış genital bölgesinin tümünde hissedilen ağrı veya rahatsızlıktır.
Lokalize vulvodini: dış genital organların sadece bir yerinde olan rahatsızlık durumudur.
Provoke vulvodini: cinsel ilişkiye girmek, tampon kullanmak, jinekolojik muayene olmak, dar pantolon ve çamaşır giymeye bağlı, temas neticesinde olan ve tetiklenen rahatsızlıklar
Sponton vulvodini: ağrı ve rahatsızlık herhangi bir neden farklı olarak kendiliğinden oluşan durumdur.
Provoke vestibuludini: vulvanın belli bölgesinde veya vajina girişinde ortaya çıkan tahriş ağrısı olan bir tipidir. Bu duruma vulvar vestibulit sendromu, vestibuludini diye de tarif edilmektedir.
VULVODİNİ BELİRTİLERİ
Vulvodinin ana belirtisi ağrıdır. Ağrının derecesi ve tipi kadından kadına farklılık arz eder. Vulodini dış genital bölgenin (vajina dış kısmı, dudaklar, klitoris ve buradaki dış dokuların) yanma, batma ve tahriş hissine neden olur.
Bazı kadınlarda ayrıca kaşıntı, ağrı, zonklama ve şişmeye neden olabilir. Bütün bu belirtiler cinsel ilişki veya vajinal bir tampom uygulamasına bağlı olarak veya bu bölgeye olan bir baskı neticesinden de oluşabilir.
Bu belirtiler kimi zaman oturma esnasında, idrar yaptıktan sonra veya bir egzersiz sırasında da oluşmaktadır. Ağrı gelip geçici, sabit bir yerde, farklı yerlerde oluşabilir.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Vuldodinili kadınların tam olarak sayısı bilinmemekle birlikte, 18-64 yaşları arasındaki kadınların %9-18 ‘inde hayatları boyunca böyle bir ağrılı durum yaşama ihtimali üzerinde durulmaktadır.
Gerek bu tarz kadınların gerçek tanısını ortaya koymada zorluk, gerekse bu rahatsızlığa bağlı çok sayıda hekim değiştirmelere bağlı, gerçek sayıyı bilmek mümkün değildir.
NEDEN VULVODİNİ OLUNUR?
Aslında vulvodine neyin neden olduğu tam olarak bilinmemektedir. Altta yatan bir enfeksiyon veya cilt hastalıkları gibi neden bulunmadığında, vulvodini şüphesi akılda bulundurulmalıdır. Aşağıda sıralanan nedenlerin vulvodiniyi tetiklediği düşünülmektedir.
-
Vulvada ağrı ve diğer sinir iletimi yapıların yaralanması veya tahrişi
-
Vulvar bölgede sinir liflerinin yoğunlaşmasında
-
Vulvar dokuda artmış iltihaplanma seviyeleri, inflamasyonda
-
Vulvar bölgedeki hücrelerin çevresel faktörlere anormal tepkisi olanlarda
-
Vulvar bölgedeki artmış ve değişmiş hormonal aktivitesinde
-
Bu bölgenin sürekli enfeksiyon ve iltihabi durumlarında
-
Ağrıya karşı aşırı hassasiyet, enfeksiyona karşı aşırı
hassasiyet durumlarında -
Mantar ve bu bölgeye ait diğer
mikroorganizmalara karşı aşırı hassasiyette -
Pelvik taban kasların zayıflığı veya sürekli spazmında
VULVODİNİ TANISI NASIL KONUR?
Vulvodini tanısı veya şüphesi ancak altta yatan herhangi bir
enfeksiyon veya cilt hastalıkları gibi bu bölgenin ağrısına neden olan
diğer faktörlerin bulunmaması mümkündür. Yani altta yatan başka
hiçbir sebep bulunmadığında vulvodiniden şüphelenilir. Dolayısıyla bu tür rahatsızlığı olan kadınlar hekim hekim dolaşmaktan ve bir türlü çaresini bulamamaktan, hatta kimsenin derdini anlamadığından muzdariptirler. Çoğunluklada bu durum karşısında partnerleri tarafından, dışlanıp psikolojik tedavi almak zorunda kalırlar. Bazen yanlışlıkla vajinusmusla karıştırılabilir.
VULVODİNİ MUAYENESİ
Bu tarz şikayetleri olan kadınların çok ayrıntılı bir muayene ve değerlendirme yapılması esastır. Ağrının özellikleri, detaylı bir jinekolojik muayene, barsak ve mesanenin değerlendirilmesi, cinsel sorunlar dahil tıbbı öykü alınmalıdır. Ayrıca östrojen, progesteron ve testosteron gibi hormon tahlilleri açısından kan alınması şarttır. Yine vulvar bölgenin yumuşak bir basınç uygulama ile değerlendirmek, pamuklu çubuk ile test yapmak yararlı olacaktır. Bu bölgenin cildinde sorun görülürse, biopsi yapmakta fayda vardır.
VULVODİNİN TEDAVİSİ
Vulvodinin net bir tedavisi olmamakla birlikte, hastaya ve duruma göre tedavi şeması farklılık gösterir. Kişiden kişiye ve ağrı derecesine göre tedaviyi planlamak daha doğru olacaktır.
– Lidokain tarzı lokal anestezik kremler veya hormonal kremler
– Ağrı kesici, antidepresan veya antikonvülzan gibi ilaçlarla tedavi
– Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için yapılan egzersiz ve fizik tedavi
– Steroid veya anestezik enjeksiyon tedavileri
– Bölgesel vulvodinide etkilen bölgenin derisini cerrahi olarak çıkarmak
– Diyet değişiklikleri, oksalattan düşük diyet önerilir
– Gevşeme egzersizleri, masaj, homeopati ve akupunktur gibi tamamlayıcı veya alternatif tedavilerde yarar sağlayabilmektedir.
Vulvodini Nasıl Tedavi Edilir?
-
Yaşam tarzı değişiklikleri ve terapi
-
Tıbbı tedavi
-
Cerrahi tedavi
Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Terapi
-
Vulvar bölgenin hassas ve nazikçe bakımlarının yapılması ağrının azalmasında yardımcıdır.
-
Geceleri hariç olmak üzere %100 pamuklu iç çamaşırı giymek,
-
Sentetik ve diğer tarz çamaşırları kullanmamak gereklidir.
-
Sık duş yapmaktan, farklı kimyasal aşanlardan, duş jeli, şampuan, sabunlardan kaçının.
-
Vulvar bölgeyi sadece su ile yıkayın.
-
Vajinal mendil, deodorant kullanmayın.
-
Küvet tarzı banyo yapmayın.
-
Sentetik, kokulu ped ve ürünler kullanmayın.
-
Dar ve sıkı oturan iç çamaşırı ve çoraplardan uzak durun.
-
Cinsel ilişki öncesinde bebe yağı kullanın.
-
Bisiklet gibi doğrudan vulvar bölgeye baskı uygulan, sportif faaliyetlerden uzak durun.
Bu rahatsızlığına yakalan kadınların yaşadıkları sıkıntıdan dolayı, duygusal veya psikolojik probleme neden olması kaçınılmazdır. Çoğunlukla bu kadınlar psikolojik danışma, cinsel terapi veya her ikisinden de fayda görmesi mümkündür. Cinsel terapi, bireyler veya çiftler için eğitim ve bilgi verildiği için tedavi de yeri vardır. Bunun yanında psikolojik tedavi ile de gevşeme veya ağrı ile baş etme telkinleriyle tedavi şansını artırmaktadır.
Fizik tedavi ve biofeedback gibi yöntemler vulvodini kadınlar için yararlı olabilmektedir. Buna yönelik masaj teknikleri, egzersizler, ultrasonografik veya elektriksel uyarımlarla da tedavi etme şansı vardır.
Yoga ve akupunktur gibi tamamlayıcı ve alternatif tedavilerde ağrının tedavisinde yardımcı olabilirler. Yeşillik, fıstık, çay, çikolata ve soya ürünleri gibi oksalat zengin ürünlerin diyette azaltılması, kalsiyum sitrat takviyeli ürünlerin kullanılması da tedavide etkili olabilmektedir.
Tıbbı Tedavi
Vulvodinin gerçekten etkili ve net bir tedavisin olmadığını bilmek gerekir. Evet bunun için çok farklı ilaç deneyimleri olmasına rağmen kesin bir sonuca ulaşılamamıştır. Günümüzde özellikle, yaygın vulvodinisi olan kadınlarda epileptik nöbetleri kontrol etmede kullanılan gabapentinin kullanımın tedavide ciddi oranda başarı sağladığına yönelik araştırmalar vardır. Aynı zamanda yine vulvar bölgeye uygulanan Botoks enjeksiyonların da tedavide kullanımı da söz konusudur. Buradaki amaç bu bölgedeki kasları ve sinirleri geçici felç etmeye yöneliktir.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi işlem, vulvar vestibulitten dolayı şiddetli ağrısı olan ve diğer tedavilerden fayda görememiş kadınlarda uygulanan bir tedavidir. Vestibulektomi diye tarif edilen vulvar bölgedeki cilt dokuların cerrahi olarak çıkarılması esasına dayanır. Yaygın vulvodini olan kadınlardan önerilmez ve en son tedavi seçeneğidir.